Zgodnie z art. 173 ustawy Prawa Telekomunikacyjnego informujemy, że kontynuując przeglądanie tej strony wyrażasz zgodę na zapisywanie na Twoim komputerze tzw. plików cookies. Ciasteczka pozwalają nam na gromadzenie informacji dotyczących statystyk oglądalności strony. Jeżeli nie wyrażasz zgody na zapisywanie ich zmień ustawienia swojej przeglądarki internetowej.

Mapa strony

Cmentarze

Cmentarze

Najstarszym miejscem pochówku zmarłych w Żorach był teren wokół pierwszej żorskiej świątyni katolickiej kościoła pw. Najświętszej Marii Panny. 

Jeszcze w XIX stuleciu, gdy na miejscu po spalonym w 1807 r. kościele stawiano w 1884 r. murowaną kapliczkę, w trakcie budowy wykopano ludzkie szczątki. W połowie XVII wieku pojedynczych zmarłych chowano także w pobliżu  Szpitala św. Mikołaja. Głównym terenem pochówków był obszar wokół kościoła farnego pw. św. Filipa i Jakuba. Cmentarz ten z jednej strony przylegał do murów obronnych, zaś od strony miasta otoczony był ogrodzeniem.

Z siedemnastowiecznych relacji wynika, że w 1679 r. otoczony był prowizorycznym ogrodzeniem z desek, gdyż poprzednie zniszczył wielki pożar w 1661 r. Nowe murowane ogrodzenie wykonał do 1684 r. żorski murarz Albert Drabkowic.

W 1817 r. Rejencja Królewska zobowiązała magistrat do przeniesienia cmentarza poza miasto. Jego teren wytyczono w pobliżu szpitala na Dolnym (Pszczyńskim) Przedmieściu, zaś jego powierzchnia wyniosła 4 i pół morgi. Poświęcenia cmentarza dokonano w 1822 r.

Już dwa lata później cmentarz ten został jednak zlikwidowany, gdyż teren okazał się zbyt podmokły do tego celu. 12 marca 1824 r. zakupiono grunt za północnymi murami miasta, tuż obok kościoła farnego. Cmentarz ten służył przede wszystkim ludności katolickiej. Zarówno protestanci, jaki i Żydzi mieli odrębne miejsca pochówków.

Cmentarz ewangelicki przy ul. Osińskiej

W czasie reformacji, gdy kościołem farnym zawiadywali protestanci, wyznawcy tej wiary chowani byli wokół tego kościoła. Od lat 30. XVII stulecia w czasie rekatolizacji Śląska, mieszkańcy Żor tego wyznania chowani byli poza murami miasta w dość sporym oddaleniu, na obszarze tzw. Luterskiej Kępy.

Po przyłączeniu Śląska do protestanckich Prus, w Żorach funkcjonował ewangelicki kościół pw. św. Barbary, którego lokalizacja nie jest znana, wiadomo jedynie, że spłonął w 1807 r. Prawdopodobnie pochówków dokonywano także wokół niego.

Nowy kościół ewangelicki zaczął być budowany w połowie XIX wieku, obok niego powstał też w 1851 r. nowy ewangelicki cmentarz istniejący do dziś. Pochowany tam jest m.in. właściciel pałacu w Baranowicach baron  Emil von Durant de Sénégas, a także właściciel majątku rolnego w Folwarkach, kurator parafii ewangelicko – augsburskiej w Żorach Adalbert Benecke.

Cmentarz Rzymskokatolicki przy kościele pw. św. Filipa i Jakuba został założony w 1824 r. 

Pochówków dokonywano tu do 1945 r. Usytuowany tuż za murami obronnymi w miejscu dawnej fosy przy ul. Męczenników Oświęcimskich, z wejściem od ul. Klimka. Teren cmentarza jest ogrodzony. Zachowało się około 120 nagrobków kamiennych, głównie

z piaskowca w formie krzyży, płyt, rzeźbionych postaci. Są także nagrobki z kamienia naturalnego z żeliwnymi krzyżami i ogrodzeniami. Najcenniejszymi zachowanymi do dzisiaj są dwa klasycystyczne nagrobki z około połowy XIX w. oraz nagrobki rodzinne Poloczków i Szczepanów.

Cmentarz Rzymskokatolicki przy ulicy Nowej

Mimo, że pochówków na cmentarzu przy kościele pw. św. Filipa i Jakuba dokonywano jeszcze w 1945 r., już w latach dwudziestych XX wieku zdawano sobie sprawę z konieczności zorganizowania nowego cmentarza. Założył go w 1925 r. proboszcz parafii  pw. św. Filipa i Jakuba Antoni Wojciech. Cmentarz składa się z trzech poziomów grzebalnych.

Na cmentarzu pochowanych jest m.in. działacz  niepodległościowy  Bonifacy Bałdyk, burmistrz Adam Rostek, drukarz  Paul Hunold, kilku żorskich proboszczów ( w tym założyciel cmentarza), siostry z klasztoru św. Karola Boromeusza. Znajdują się tam także zbiorowe mogiły żołnierzy polskich z IX 1939 oraz więźniów obozu KL Auschwitz zamordowanych w mieście w I 1945 r. Do lat 80. XX wieku była tam także zbiorowa mogiła poległych w III 1945 żołnierzy niemieckich.

Do bramy cmentarza prowadzi aleja lipowa, od kilku lat nazywana ul. Smutną. Sama murowana brama jest wykonana w stylu neoklasycystycznym, na tympanonie zamieszczona jest metalowa płaskorzeźba, pod nią zaś łaciński napis „EGO SUM RESURECTIO ET VITA” (Ja jestem zmartwychwstanie i życie).

Cmentarz Żydowski, przy ul. Cmentarnej, po lewej stronie ul. Mikołowskiej, w dzielnicy Kleszczówka został założony w 1814 r.

Cmentarz zajmuje ok. 0,5 ha, jest ogrodzony murem z cegły, kamienia oraz drewnianym płotem. Na cmentarzu zachowało się około 50 do 60 maceb i obramień grobów. Maceby są typowe, w formie pionowych płyt zwieńczonych łukowo, ozdobione płasko rzeźbionymi ornamentami roślinnymi i geometrycznymi. Na górnych częściach płyt umieszczono przedstawienia symbolizujące zmarłe postaci, ich stan, po chodzenie, a poniżej inskrypcje w języku hebrajskim i hebrajsko-niemieckim z datami.