Zgodnie z art. 173 ustawy Prawa Telekomunikacyjnego informujemy, że kontynuując przeglądanie tej strony wyrażasz zgodę na zapisywanie na Twoim komputerze tzw. plików cookies. Ciasteczka pozwalają nam na gromadzenie informacji dotyczących statystyk oglądalności strony. Jeżeli nie wyrażasz zgody na zapisywanie ich zmień ustawienia swojej przeglądarki internetowej.

Mapa strony

Mury obronne

Mury obronne

Teren założonego w 1272 miasta już w XIII w. rozpoczęto obudowywać  murami miejskimi.

Zewnętrzne fortyfikacje liczyły 1200 m i przybrały kształt nieregularnej elipsy. Wjazd do miasta zapewniały dwie bramy: Górna i Dolna, zwane także odpowiednio Cieszyńską i Krakowską. Rozpiętość miasta między obu bramami wynosiła około 460 metrów a jego szerokość do 300 metrów. Najstarsza część murów powstała na północnym odcinku. Została wykonana w tzw. wątku wendyjskim z cegły palcówki.

U początków miasta południowy odcinek mógł być pozbawiony fortyfikacji lub mogły to być umocnienia drewniano-ziemne, podobne do tych w sąsiedniej Pszczynie. W pierwszej połowie XIV w. wzniesiono południowy odcinek murów, wykonany w tzw. wątku polskim. Kamienne fundamenty murów  sięgały na głębokość od 80 cm do 1,7 m. Na nich wybudowano ceglany mur o grubości około 140 cm i wysokości od 5 do 7-8 m. Ponieważ mury wznoszone był przez długi czas, prawdopodobnie przez nawet ok. 50 lat, przy ich budowie użyto różnych technik budowlanych – część murów w środku wypełniona jest rumowiskiem, inne odcinki na całej grubości  wypełniają cegły. Mury wznoszono odcinkami po około 45 metrów długości i wysokości za każdym razem od 80 do 100 cm.

W 1345 żorskie fortyfikacje pierwszy raz były bronione przed oblegającymi je wojskimi polskiego króla Kazimierza III Wielkiego w trakcie jego wojny z czeskim władcą Janem Luksemburskim oraz jego lennikiem księciem opawsko-raciborskim, Mikołajem II.

Obwarowania miejskie przyczyniły się także do ocalenia miasta przed husytami, którzy w latach trzydziestych XV wieku dwukrotnie przebywali w pobliżu Żor. Największą próbą wytrzymałości żorskich murów obronnych było kilkumiesięczne oblężenie w roku 1473 w czasie wojny o koronę czeską. Żory oblegane były przez koalicję książąt śląskich – popleczników jednego z kandydatów do tronu – węgierskiego króla Macieja, a bronione przez rybnickiego księcia Wacława Głuptawego -  sojusznika polskiego króla Kazimierza Jagiellończyka, który na tronie czeskim chciał posadzić swego syna Władysława. Mimo użycia przez oblegających artylerii, miasto nie zostało zdobyte. Najprawdopodobniej mury w tym oblężeniu musiały ucierpieć i ich remont trwał długo, wskazuje na to dekret księcia raciborskiego Walentyna z 1510 roku, który wszelkie nadwyżki z budżetu Żor nakazał miejskim rajcom przeznaczyć na odbudowę i konserwację umocnień.

W wyniku zmian w technice wojennej, miejskie mury straciły swe znaczenie militarne i służyły w następnych wiekach przede wszystkim jako granica administracyjna.

Z biegiem lat miejskie bramy zostały obniżone, prawdopodobnie też pozbawiono murów blankowania. Z urbarza miejskiego z 1750 roku wynika, że do tego czasu w miarę dobrym stanie zachowało się 2/3 obwodu murów, reszta zaś była już zdewastowana.

Mury ucierpiały także w wyniku pożaru w roku 1807, powstały wtedy dwie duże wyrwy, które z czasem wykorzystano do otwarcia nowych dróg w kierunku na Rybnik i Strumień. Od tego czasu magistrat przeprowadzał licytacje, w których sprzedawana była pochodząca z rozbiórki murów cegła, która była wykorzystywana przy budowie nowych, murowanych domów, w miejsce spalonych w pożarze. Do momentu zakazu dalszej rozbiórki rozebrano większość obwodu murów oraz obydwie bramy, zaś otaczająca mury fosa została splantowana i przeznaczona pod ogrody i zabudowę.

Do naszych czasów zachowało się jedynie około 400 metrów dawnych umocnień, zarówno w części północnej – najlepiej dostępnej od strony cmentarza katolickiego, gdzie przetrwało 272 metry obwarowań o wysokości do 6,5 metra, jak i południowej o długości 137 metrów i wysokości od 5,50 m do 6,5 m, widocznej od ul. Ogrodowej i parkingu samochodowego przy ulicy Bramkowej.  Dwa pozostałe zachowane  fragmenty to północnowschodni o długości zaledwie 13 m i południowozachodni, także krótki, bo  mierzący 11 m. Na części linii dawnych murów wytyczono nową ulicę „Mauerstrasse”, czyli Murową (dziś – niepoprawnie – ul. Murarska). Od końca lat osiemdziesiątych XX wieku zachowane fragmenty murów są poddawane konserwacji, prowadzi się także w ich otoczeniu fragmentaryczne badania archeologiczne.