Czasy paleolitu

Jeszcze w końcu XX wieku niewiele wiedziano na temat ewentualnego osadnictwa na terenach położonych w pobliżu Żor w czasach epoki kamienia. Zmieniło się to w wyniku badań przeprowadzonych na terenie Parku Krajobrazowego „Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich” w dolinie rzeki Rudy.

Najpierw, w latach 1994-1996 przeprowadzono wstępną prospekscję terenową, która pozwoliła określić kilkanaście stanowisk archeologicznych dla tej epoki, zaś w roku 2000 przeprowadzono badania ratunkowe na dwóch stanowiskach w związku z przygotowywaną już wtedy budową autostrady A1. W ich wyniku, m.in. na terenie dzisiejszego Kamienia w Rybniku i żorskiego Rownia, odnaleziono ślady ludzkiej działalności sięgające aż 250 tysięcy lat wstecz.

W czasach paleolitu tzw. „obszar rybnicko-żorsko- wodzisławski” miał spore walory dla osadnictwa ludzkiego: leżał w umiarkowanej strefie klimatycznej, miał rozwiniętą sieć rzeczną, obfitował dużą ilość narzutowych surowców krzemiennych, będących podstawą produkcji ówczesnych narzędzi.

Usytuowany jest też pomiędzy dwoma, dużymi, dobrze już przebadanymi skupiskami osadnictwa z tego okresu: na Płaskowyżu Głubczyckim i Wyżynie Krakowsko – Częstochowskiej. W trakcie badań przeprowadzonych między innymi w okolicach Rownia, odkryto kilkaset obiektów, narzędzi i fragmentów narzędzi wykonanych z krzemienia, np. zgrzebła, rylce, drapaki, przekłuwacze i różnego rodzaju narzędzia zębate.

Znalezione ślady osadnictwa dowodzą, że obszar ten nawiedzany był przez długi czas w epoce kamiennej, od 250 tysięcy lat aż do czyli 10 tysięcy lat temu czyli w okresie od środkowego do schyłkowego paleolitu. Można nawet rzec, że był to obszar intensywnego osadnictwa, które miało co prawda charakter przede wszystkim sezonowy, związany z ciepłą porą roku. W trakcie pobytu grupy ludzkie prowadziły działania typowe dla tego okresu: przetwarzano surowce, polowano na zamieszkujące tu zwierzęta, prowadzono odłowy w rzekach.

Niestety, na podstawie dotychczasowych badań nie da się dokładnie określić chronologii i przynależności kulturowej znalezisk i rozpoznać charakteru osadnictwa. Istnieje szansa, że kolejne prace wykopaliskowe dostarczą nowych informacji.

Źródło:

E.M. Foltyn, M. Foltyn, Starsza epoka kamienia we wschodniej części Górnego Śląska w świetle odkryć w dorzeczu Rudy. [w:], Ludzie i kultury, Żory 2003