Formierka z Huty Pawła

Od 1842 do 2005 roku działała w mieście odlewnia żeliwa, zwana „Hutą Pawła”. Przetapiano w niej surowe żelazo, z którego odlewano następnie, przy pomocy różnych urządzeń i technologii, przedmioty użytkowe.

Przez 160 lat swej działalności, choć zapewniała pracę kolejnym pokoleniom żorzan, nie cieszyła się sympatią mieszkańców centrum miasta, z powodu zanieczyszczeń powietrza, jakie powodowała. Po likwidacji huty, urządzenia, które się w niej znajdowały zostały wyprzedane przez syndyka masy upadłościowej.

Jedynym wyjątkiem jest wyprodukowana w Hamburgu w 1918 roku formierka firmy „Barbarossa”, która mimo swych lat, aż do końca działalności huty służyła do produkcji odlewów. W czasie wyprzedaży została ona wykupiona przez Urząd Miasta Żory i następnie przekazana do żorskiego muzeum.

Formierka, jest urządzeniem służącym do wykonywania form odlewniczych z mas formierskich. Głównymi operacjami formierki są: zagęszczanie masy formierskiej, obracanie formy oraz oddzielanie modelu od formy. Formierstwo, jako sztuka wykonywania odlewów znane było już w średniowieczu. Wtedy formy wykonywano z gliny lub gipsu. Współcześnie do masy formierskiej wykorzystuje się specjalną mieszaninę piasku, gliny i specjalistycznego spoiwa.

Żorska formierka, jest urządzeniem obsługiwanym ręcznie, typu trzpieniowego. Sama także jest wykonana z odlewów żelaznych uzupełnionych konstrukcjami stalowymi. Waży ok. 400 kilogramów. Jest jedynym zachowanym w mieście obiektem związanym z odlewnictwem.