Fritz August Bimler (1890-1966)

Prof. Fryderyk Bimler urodził się 22 sierpnia 1890 roku w Żorach w rodzinie obuwnika.

Maturę zdał w Katowicach, ucząc się równolegle malarstwa i rysunku. Potem jego

Artystyczna dusza zawiodła go do Monachium, gdzie podjął studia w Królewskiej Akademii

Bawarskiej. Tam studiował historię sztuki, malarstwo, rysunek i anatomię. Z początkiem I

Wojny światowej zgłosił się na ochotnika do armii, jednakże niedługo był artylerzystą

polowym, gdyż został ciężko ranny. Został zwolniony z wojska w stopniu starszego

szeregowca. Natychmiast wrócił do Monachium celem dokończenia studiów. Po ich

ukończeniu przyjechał w 1921 roku do Chorzowa i zaczął uczyć w gimnazjum

humanistycznym, a w 1925 roku otrzymał tytuł profesora. Już wcześniej wystawiał

swe prace w monachijskim „Szklanym Pałacu”, a cieszyły się one wielkim uznaniem

i sprzedawały się świetnie. Nabywcy obrazów pochodzili z różnych stron świata.

W 1922 roku prof. Bimler otrzymał od biskupa Hlonda zlecenie na namalowanie 45 obrazów

kościołów śląskich. Namalował też mnóstwo portretów znanych osobistości, m. in. wojewody

Grażyńskiego i wspomnianego biskupa Hlonda. W Chorzowie tworzył przez 32 lata.

Mimo cierpień wojennych, zakazu wykonywania zawodu, śmierci żony (Żydówka, Betta

z d. Olszowski, zginęła w Oświęcimiu), jego aresztowania, pozostał wierny ojczyźnie. (…)

Przed wojną profesor wiele podróżował, co znalazło odbicie w jego pracach

Przedstawiających pejzaże z Włoch, Palestyny, Egiptu, Szwecji, Norwegii, Brazylii, w której

w 1939 roku mieszkał przez niespełna pół roku. Z wielką miłością malował Śląsk. Tematem

jego prac był zarówno pejzaż przemysłowy, jak i Beskidy oraz urokliwe drewniane kościółki.

Był mistrzem portretu, a portretował nawet papieża Piusa XII. Niestety, wiele jego dzieł

zaginęło podczas wojny. Prof. Bimler wyjechał z Polski jako przesiedleniec, - dopiero w 1958

roku osiadł w Monachium, w którym zyskał wielkie uznanie. Zmarł 2 kwietnia 1966 roku.

 

Harry Elsner  (1926-2013)

Mieszkał w Niemczech, ale zawsze z wielkim sentymentem wracał do Żor. To w tym mieście 11 maja 2003 r., już blisko 80-letni artysta miał swoją pierwszą wystawą obrazów olejnych, po prawie 60 latach twórczej pracy. Przekazał wtedy na rzecz Muzeum Miejskiego siedem obrazów. W 2006 roku został uhonorowany statuetką „Przyjaciela Muzeum”. 

Na świat przyszedł 31 lipca 1926 r., w domu dziadków Brollów i u nich spędził dzieciństwo. Co ciekawe, właśnie w jego rodzinnym domu mieści się obecnie Miejski Ośrodek Kultury i siedziba Muzeum Miejskiego.

Po latach, wspominając ten okres swojego życia, napisał: „Moje dzieciństwo spędzone w rodzinnym mieście, w Żorach, i pobyt w latach młodości na terenie Zabrza, Łabęd koło Gliwic i w majątku Brynek, noszą piętno przeżyć w świecie natury, w lesistych krajobrazach Górnego Śląska, w górach Beskidów, jak również fascynujących zjawisk w okręgu przemysłowym. Wszystko to jest niezapomniane: płomienie koksowni i stalowni nocą, zachody słońca między parującymi kotłami i dymiącymi kominami, pobudzający rytm stalowni, walcowni i cegielni. Poza tym, różnorodnego natchnienia w drodze w szeroki świat, dostarczała mi, przepojona muzyką, liryka Eichendorffa”.

Ale jego lata młodości to również czasy hitlerowskiej dyktatury, wojny i niewoli jenieckiej. Nową ojczyznę znalazł w Bad Mergentheim (Dolna Frankonia). Tam, od roku 1953 w „miłej dolinie rzeki Tauber”, leżało miejsce zamieszkania jego i rodziny. Stał się „Frankończykiem z przekonania”, jak sam się określał. 

Oprócz śląskich korzeni, które bardzo wcześnie wzbudziły jego zamiłowanie do sztuki plastycznej i muzyki, ważne dla jego rozwoju były również pobyty i studia w dziedzinie sztuki w Wiedniu, a później we Francji. Następne studia odbył na Akademii Sztuk Pięknych (Staatliche Akademie der Bildenden Künste) w Stuttgarcie (malarstwo, historia sztuki i pedagogika sztuki), na uniwersytecie w Tybindze (politologia) i wreszcie jako gość – na uniwersytecie w Würzburgu (egiptologia).

Potem pracował jako nauczyciel w szkołach publicznych i zawodowych oraz profesor gimnazjalny w Badenii-Württembergii. Był również doradcą w zakresie farby i kształtu w Stuttgarcie i Tauberbischofsheim.

W roku 1974 Harry Elsner, mając 48 lat, odbył pierwszą podróż studyjną do Afryki Północnej. Tam, na spalonych słońcem pustyniach, odkrył nastrój swojego malarstwa. Fascynacja tym terenem nigdy go już nie opuściła. W latach 1974-1999 odbył 25 podróży naukowo-artystycznych oraz odwiedził ponad 100 osad i miast w takich krajach, jak Egipt, Sudan, Algieria, Tunezja i Maroko. „Podczas licznych podróży do północnej Afryki – pisał o sobie H. Elsner – znalazłem potem jednorazowe w swoim rodzaju środowisko dla mojego malarstwa, w którym zespoliły się dwa elementy: z jednej strony zmysłowe odczucia światła i cienia oraz – z drugiej strony – teoretyczna wiedza o prawach kolorów. Doświadczenia dotyczące ogromnych rozmiarów i różnorodności krajobrazów między Półwyspem Synajskim i górami Atlasu, między Morzem Śródziemnym i Sahelem, stymulowały fantazję i pobudzały do formalnego i rzeczowego zajęcia się tym terenem, i twórczego przedstawienia go za pomocą środków artystycznych”.

Z każdej podróży przywoził liczne fotografie i namalowane z natury ekspresyjno-abstrakcyjne pejzaże, które stały się dokumentami artystycznymi. Pokazywał je potem na kilkudziesięciu różnych wystawach, m.in. w Pałacu Wittelsbachów w Monachium (1974), w Muzeum Historycznym w Wertheim (1982), w Ministerstwie Spraw Zagranicznych w Bonn (1997) i w Miejskim Forum Kulturalnym w Bad Mergentheim (2001).

Przez cały czas prowadzi też bardzo czynną i wielokierunkową działalność społeczno-kulturalną. Był długoletnim członkiem Towarzystwa Niemiecko-Arabskiego (Deutsch Arabischen Gesellschaft), Towarzystwa Niemiecko-Egipskiego (Deutsch Agyptischen Gesellschaft) i Towarzystwa Niemiecko-Jemeńskiego (Deutsch-Jemenitischen Gesellschaft).

Zmarł 30.08.2013 r. w Bad Mergentheim; pochowany został na cmentarzu Neuer Friedhof w Münster.

 

Opracował: Jan Delowicz

Johanna Maria SCHYMALLA-GLOBISCH (1919)

Urodziła się 9 grudnia 1919 roku w Żorach, jako córka Pawła i Łucji z domu Foitzik. Była

ich jedynym dzieckiem. Mieszkali w okazałym, piętrowym domu z dwoma sklepami przy

Dolnym Przedmieściu 5. Jej ojciec był rzeźnikiem.

Hanna (tak podpisuje się w listach) uczęszczała najpierw do miejscowej 4-letniej niemieckiej

szkoły powszechnej, a potem, przez kolejne 4 lata do szkoły wydziałowej u sióstr

Boromeuszek w Cieszynie. Przez następne 2 lata doskonaliła swe wykształcenie w

Niemieckim gimnazjum w Rybniku. W 1943 roku, jej rodzice zgodzili się na to, by pobierała

Lekcje portretowania u żorzanina, prof. Fritza Augusta Bimlera w Chorzowie. Profesor

Przygotował Hannę Schymallę do Akademii Sztuk Pięknych w Monachium, którą sam w

swoim czasie ukończył. Jednak zamiast do Monachium, została wysłana na roboty

przymusowe. Po wojnie Hanna Schymalla nadal mieszkała razem z matką w domu przy

Dolnym Przedmieściu. Aby utrzymać się przy życiu, zajmowała się wszelkimi pracami

związanymi z jej niezaprzeczalnym darem tworzenia: malowaniem obrazów na zlecenie

mieszkańców, plakatów, kartek okolicznościowych (z okazji ślubów, chrzcin, komunii,

urodzin), modnych wówczas laurek z życzeniami dla jubilatów, fartuchów dla kobiet

ubierających się w tych czasach z chłopska oraz wykonywaniem różnych zleceń

dla kościołów. Najszczęśliwsza jednak była wtedy, gdy miała czas na robienie szkiców Żor

i okolic. W oparciu o te szkice powstawały potem bardzo liczne akwarele - pani Hanna

opanowała bowiem tą jakże trudną technikę malarską do perfekcji.

Po śmierci swojej matki, nie mając żadnych szans na stałe źródło utrzymania, podjęła

starania o zezwolenie na wyjazd do Niemiec. Miała tam krewnych (w tym przyrodnią siostrę)

i szanse na przejęcie schedy po kuzynie.

W 1977 roku przesiedliła się do Leipheim nad Dunajem, a w następnym roku wyszła za mąż

za pochodzącego z Żor, a mieszkającego w Niemczech pana Globischa. Był on wdowcem,

mieszkał z matką, niezamężną siostrą i studiującym wówczas synem. Jej małżeństwo

z panem Globischem trwało zaledwie 1,5 roku. Odłamek, który w czasie II wojny utkwił

jej mężowi w płucu, spowodował powstanie zakażenia, co stało się przyczyną jego śmierci.

Po tym fakcie na kilka lat pani Hanna odsunęła się od świata.

Już jako mężatka przyjechała z mężem do Żor i jak wspominają jej przyjaciółki, była bardzo

smutna. W Leipheim oraz Dorsten pani Hanna urządziła kilka wystaw. Obrazy jej autorstwa

zostały też pokazane 19 września 2003 roku w Starogardzie Gdańskim. Również w Żorach

prace jej oraz prof. Fritza Bimlera można było oglądać na wystawie, zorganizowanej przez

Miejski Ośrodek Kultury w dniach 11-28 maja 1993 roku. Zgromadzono na niej 50 prac, w

tym 30 przywieziono z Niemiec. Wyrażając zgodę na wystawę swoich prac, pani Hanna

napisała do organizatorów takie m.in. słowa:” Co do wystawy, mogę tylko powiedzieć,

że nie jestem artystką. To, co zawsze pragnęłam osiągnąć w sztuce, nie spełniło się, zostało

trochę rzemiosła, nic więcej. Ale mimo to, dalej marzę i nie pozwalam sobie z marzeń

rezygnować”. Ze względu na stan zdrowia pani Hanna nie przyjechała do Żor, dlatego

uczestnicy wernisażu wysłali pozdrowienia dla niej z podpisami wszystkich obecnych.

Trzeba również dodać, że wiele jej obrazów i innych prac znajduje się w domach

Mieszkańców Żor, którzy pozostające w ich posiadaniu obrazy wypożyczyli na czas wystawy.

Po wystawie, dziękując malarce za pomoc w jej zorganizowaniu, dyrektor Miejskiego

Ośrodka Kultury Lucjan Buchalik w liście z 27.05.1993 roku napisał do pani Hanny m.in.:

„Chcieliśmy Pani serdecznie podziękować, pozwalając sobie na wyrażenie naszego zachwytu

wobec Pani talentu. Była to chwila wspomnień również dla wielu żorzan, którzy Panią

pamiętają, a wystawy cieszącej się tak dużą popularnością jeszcze nie mieliśmy zaszczytu

gościć”. W latach 90-tych ubiegłego wieku pani Hanna obdarowała swoje rodzinne miasto,

stanowiącą obecnie własność Muzeum Miejskiego, wspaniałą kolekcją portretów i akwareli

przedstawiających zakątki Żor, jakie pozostały w pamięci artystki.

Obecnie żorska artystka maluje, jak mówi, wyłącznie dla siebie. Bardzo często i długo

rozmawia też przez telefon ze swoimi długoletnimi przyjaciółkami w Żorach.

Nieodmiennie pyta o swoje ukochane miejsca na terenie miasta i okolicy, których obraz do

dziś nosi w swoim sercu.